اتوبوس مسافربری در ایران، تولد تا امروز

در دوره ای هستیم که در آن تکنولوژی و فناوری چنان پیشرفت داشته که بسیاری از کارهایی که در گذشته دشوار بودند، بسیار آسان شده اند. از تمام فناوری ها می گذریم و به سراغ خیابان ها و گسترش فناوری در خیابان ها می رویم. خیابان هایی که روزگاری، تنها محل عبور انسان ها بودند و در طی دراز مدت محل عبور چارپایان شدند. بعد از گذشت زمان نه چندان زیادی، محل عبور اولین ماشین های اسب بخار شدند. در این مقاله کیهان سفر قصد دارد تا در مورد تاریخچه اتوبوس ها برای شما صحبت کند.

اولین اتوبوس های مسافربری در سال ۱۸۲۰ اختراع شدند، نکته ی جالب آنها این بود که، توسط اسبها حرکت می کردند. اولین اتوبوس ها در شهر نانتس فرانسه برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفتند. اتوبوس های اولیه ای که صندلی های چوبی داشتند و برای حمل توسط اداره ی پست مورد استفاده قرار می گرفتند.

البته برخی نیز اینگونه معتقدند که اولین اتوبوس ها در انگلستان پیدایش پیدا کردند. بهرحال به تدریج اتوبوس به علت کارایی بالا در کشورهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت. یکی از اولین کشورها آمریکا بود.

البته در طول تاریخ اتوبوس ها اینگونه پیشرفته نبودن و همانطور که گفته شد، با اسب هدایت میشدند. در سال ۱۹۰۵ اولین اتوبوس موتور دار ساخته شد و در ۱۹۲۰ تایرهای بالنی به روی کار آمدند. اولین موتورهای دیزلی در ۱۹۳۶ روی کار آمدند و پس از آن هم هر روز شاهد پیشرفت های بیشتر در این زمینه بوده ایم.

اتوبوس مسافربری در ایران

اما در ایران اولین اتوبوس مسافربری توسط یک تاجر در رشت خریداری شد. بعد از اینکه نتوانست از آن بهره ای ببرد آن را به یک تاجر تهرانی فروخت. از اینجا اولین استارت حمل و نقل عمومی با اتوبوس زده شد.  بعد از آن هم مهمترین کارایی اتوبوس که منجر به همگانی شدن آن نیز شد، در مسیر تهران و شهر ری بود که بدنبال ساخت راه آهن شاه عبدالعظیم در شهر ری اتفاق افتاد.

در این مسیر حمل و نقل بر پایه ی دو کارکرد خدمات ایاب و ذهاب و تفریح بود. این شروع کار اتوبوس رانی بین شهری بود.

طرح و لایحه ی تاسیس شرکت های اتوبوسرانی خصوصی در سال ۱۳۰۵ تصویب شد. اولین شرکتی که توانست مجوز اتوبوسرانی را از آن خود کند یک شرکت دانمارکی بود. اما به دلیل کمبود در آمد این شرکت نتوانست به خدمات خود ادامه دهد و فعالیت این اتوبوس های مسافربری، در شهرها به پایان رسید.

در سال ۱۳۲۱ مصوبه ای دیگری مبنی بر ایجاد شرکت های حمل و نقل شهری تصویب شد. در سال ۱۳۲۳ یکی از بانک ها تصمیم بر خرید تعدادی اتوبوس گرفت. ۵۰ دستگاه اتوبوس وارد شد و از این ۵۰ دستگاه اتوبوس مسافربری ۳۰ دستگاه به تهران اختصاص داده شد. طی مدت زمان کوتاهی تعداد به ۲۰۰ دستگاه افزایش یافت و بانک این اتوبوس ها را به صورت اقساط به شرکت های خصوصی فروخت.

اولین اتوبوس های داخلی

پس از آن بود که برادران تهرانی با سختی و تلاش کارخانه پارس لوکس را تاسیس کردند و نخستین اتوبوس های مسافربری و مینی بوس های دویتز را در کشورمان تولید کردند.

بعد از این پیشرفت شگرف، کم کم نظام اتوبوسرانی منظم شد و تحت کنترل در آمد. در طی مدت کوتاهی نیز، رفتار عمومی و فرهنگ سوار شدن به اتوبوس بهتر شد و مردم در صف ها منتظر می مانند تا به نوبت سوار اتوبوس شوند.

در سال ۱۳۳۱ بود که قانون تاسیس شرکت های اتوبوسرانی عمومی به شورای ملی رسید و شهرداری توانست امتیاز آن را از آن خود کند. اولین شهرها که شرکت اتوبوسرانی در آنها تصویب شد، تبریز و تهران و اهواز بودند.

مسئولین نیز تلاش زیادی کردند تا خدمات را بهتر کنند اما بخاطر دقت کم در بررسی امور، چندان موفق نبودند. مثلا در سال ۱۳۳۸ هزاران دستگاه فروش بلیط اتوبوس در داخل ماشین نصب شد اما بیشتر از هشت ماه دوام نیاورد. چرا که، مردم اکثرا پول خرد نداشتند و معطلی زیادی در پی داشت و کنترلی هم بر آن نبود.

بعد از شهرهای فوق کم کم در شهرهای مشهد، رشت، اصفهان، کرمان و ارومیه هم، شرکت های اتوبوسرانی تاسیس شدند. تا قبل از پیروزی انقلاب، این آمار به ۱۴ شهر رسید. بعد از انقلاب هم ۹ شرکت دیگر تاسیس شد. زمان اوج ساماندهی شرکت های اتوبوسرانی کشور در سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱ بود. در این بازه، ۲۴ شهر دیگر هم دارای شرکت اتوبوسرانی شدند. یعنی تا سال ۱۳۷۱، ۴۸ شهر کشور، دارای اتوبوسرانی شدند و از خدمات آن بهره بردند. در حال حاضر این تعداد بیشتر شده و خدمات آن نیز بسیار بهینه تر و مناسب تر شده است.

در تصویر زیر میتوانید چندین نمونه از بلیط های قدیمی اتوبوس بلیط های ۲ ریالی و ۵ ریالی را مشاهده فرمایید .

برای اطلاعات بیشتر  در مورد  انواع اتوبوس اجاره ‌ای مقاله‌ی ما را مطالعه کنید.

سفر و رفت و آمد در جامعه امروزی ضروری شده است. از ماشین گرفته تا قطار و هواپیما راه های زیادی برای رفت و آمد وجود دارد. یکی از محبوب ترین و راحت ترین راه ها سفر با اتوبوس است. ما آنها را در همه جا از روستا تا شهر می بینیم. آیا آنها همیشه اینقدر محبوب بودند؟ بیایید تاریخچه اتوبوس را به همراه هم بررسی کنیم.

همه چیز در رابطه با تاریخچه اتوبوس مسافربری در ایران

در بررسی تاریخچه اتوبوس در دهه ۱۶۰۰، مردی به نام بلز پاسکال اولین خط اتوبوس عمومی را راه اندازی کرد. این «اتوبوس‌ها» مانند اتوبوس‌های امروزی نبودند. آنها کالسکه های اسبی بودند که حدود ۷ یا ۸ مسافر را در مسیرهای مختلف شهر حمل می کردند. شما فکر می کنید که چنین اختراع مفیدی برای همه مردم بود؟ خیر فقط برای اشراف و افراد ثروتمند در دسترس بود. پس از یک دهه، حتی اشراف نیز علاقه خود را به رفت و آمد با اتوبوس عمومی از دست دادند و این ایده تنها پس از یک قرن و نیم دوباره مورد توجه قرار گرفت.

در ایران اولین اتوبوس توسط یک فرد ثروتمند بلژیکی در شهر رشت استفاده شد. در بررسی تاریخچه اتوبوس باید بدانید که به مروز زمان تجهیزات و سیستم های پیشرفته ای اختراع و در بدنه داخلی اتوبوس قرار گرفت تا هم امنیت و هم رفت و آمد مسافرین را راحت تر کند. به مرور زمان استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی با تعداد مسافران بیشتری جهت رفت و آمد به شهرهای مختلف ایجاد گردید که با تقاضای بالای مسافرین رو به رو شد. هزینه مناسب این وسایل نقلیه و مسافت های طولانی جهت رفت و آمد به شهرهای مختلف موجب می شد که بیشتر افراد با اتوبوس به کارهای خود بپردازند. پیدایش وسایل نقیله زندگی را برای حرکت و جا به جایی مردم راحت تر کرده است، از طرفی علاوه بر صرفه جویی در هزینه و وقت آنان، موجب بهبود و تسریع رفت و آمد آنان می شود که این امر بسیار حائز اهمیت است.

اولین اتوبوس های ایرانی

• آغاز سفر با اتوبوس

حدود ۱۵۰ سال پس از پاسکال، بار دیگر ایده حمل و نقل عمومی برگردانده شد. در آن زمان تنها روش سفر دسته جمعی با کشتی بود. در سال ۱۸۲۶، Omnibus به عنوان اولین حمل و نقل عمومی زمینی معرفی شد.

Omnibus شبیه ایده بلز پاسکال بود، اما با ویژگی های مدرن تر. این هنوز یک واگن بود، اما تعداد اسب برای کشیدن آن موردنیاز بود.

Omnibus برای همه باز بود، از طبقه پایین گرفته تا اشراف. ایده این نوع وسایل نقلیه رایج شد. آنقدر محبوب شد که شهر نیویورک تا سال ۱۸۲۸ خط خود را از Omnibuses تشکیل داد. در سال‌های بعد، بسیاری از شهرهای دیگر آمریکا و اروپا نیز Omnibus را در خیابان‌های خود عرضه کردند. هم چنین در بررسی تاریخچه اتوبوس باید بدانید که بسیاری از ایده Omnibus خوششان آمد، بسیاری به دنبال یافتن راه‌های بیشتری برای ارتقای Omnibus بودند که منجر به بهبود حمل‌ونقل عمومی اتوبوس در چند سال آینده شد.

در حقیقت برای بار اول اتوبوس های داخلی در ایران توسط گروهی از برادران تهرانی در موسسه ای با نام پارس لوکس عرضه شد. بهتر است بدانید که نخستین اتوبوس های مسافربری را دویتز تولید کرده است. بعد از آن پیشرفت شگرفی در این حوزه صورت گرفت و افراد بسیاری به طراحی  وساخت و تولید این وسایل حمل و نقل عمومی پرداختند که آسایش و آرامش را به مردم هدیه دهند. با طراحی این اتوبوس ها در ایران فرهنگ سوار شدن آن هم به مردم شناسانده شد و در این زمینه شهرداری و شرکت های مختلف نقش بسزایی در افزایش کارایی آن داشتند.

شناخت وسایل حمل و نقل عمومی

یکی از نکات مهم در بررسی تاریخچه اتوبوس این است که حمل و نقل عمومی معمولاً بر اساس یک برنامه مدیریت می شود و در خطوط یا مسیرهای خاصی فعالیت می کند. بسته به سیستم حاکمیت محلی می توان آن را به صورت خصوصی یا عمومی مدیریت کرد.

• حمل و نقل جمعی اختراع شد

بزرگی جهان و منابع محدود در یک مکان همیشه به این معنا بوده است که انسان ها باید به خارج از محل زندگی خود سفر کنند، خواه برای تهیه غذا، رفتن به سر کار یا برای بازدید اجتماعی. حمل و نقل عمومی کارایی و صرفه جویی در هزینه را برای افرادی که در همان جهت یا مقصد سفر می کنند، فراهم می کند، زیرا هزینه بین همه مسافران تقسیم می شود. تصور می‌شود حمل‌ونقل با حیوانات اولین شکل حمل‌ونقل عمومی بوده است. چرخ در ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد اختراع شد اما تا سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد از آن به عنوان ارابه استفاده نمی شد. این زمانی بود که ایده سفرهای طولانی‌تر از طریق جاده امکان‌پذیر شد.

تاریخچه خط زمانی حمل و نقل عمومی 

دهه ۱۸۲۰

با توجه به مفهوم تاریخچه اتوبوس اولین مفهوم سیستم حمل و نقل عمومی در یک شهر در دهه ۱۸۲۰ در فرانسه و لندن با معرفی omnibus، یک ماشین اسب کشیده که حداکثر ۱۰ نفر را در یک زمان در خود جای می داد، آغاز شد. با جاده هایی که در آن روزها بودند، می توانید تصور کنید که چقدر ناراحت کننده بود؟

در سال ۱۸۲۵ اولین راه‌آهن بخار عمومی در جهان ساخته شد.

دهه ۱۸۷۰

اولین تله کابین در سال ۱۸۷۳ آزمایش شد. با توجه به تپه‌های شهری، اندرو اسمیت هالیدی الهام گرفت تا این نوع حمل‌ونقل را ایجاد کند تا مطمئن شود اسب‌های بیچاره در هنگام بالا رفتن از شیب‌های تند بیش از حد شلاق زده نمی‌شوند.

دهه ۱۸۸۰

اولین خط تراموا برقی عمومی در سال ۱۸۸۱ افتتاح شد. در ابتدا از ریل جریان می گرفت و سیم بالای سر در سال ۱۸۸۳ نصب شد.

دهه ۱۸۹۰

در سال ۱۸۹۰ اولین راه‌آهن زیرزمینی به شکل راه‌آهن ساخته شد.

نتیجه گیری:

در مجموع اگر بخواهیم تاریخچه اتوبوس را در ایران بررسی کنیم باید گفت که با پیشرفت علم و  تکنولوژی و صنعتی شدن تجهیزات مختلف در شهرهای مختلف ما شاهد بهبود، رشد و افزایش وسایل نقلیه عمومی در این حوزه شدیم. در حقیقت این پیشرفت و فناوری در این حوزه موجب شد گاری و اسب و … جایگزین وسایل مجهزتری در این زمینه شود.

شرکت مسافربری کیهان سفر با تجربه ای ۲۰ ساله در زمینه اجاره اتوبوس و میدل باس میتواند پاسخگوی نیازهای شما در زمینه جابجای مسافران شما باشد .